Rodzina Lichtensteinów

Käthe Lichtenstein
Data urodzenia: 18. marca 1892
Miejsce urodzenia: Altenlotheim w okręgu Kassel, Niemcy

Rodzice:
Selig Frankenthal
Rosa Frankenthal

W związku małżeńskim z:

Meinhard Lichtenstein
Data urodzenia: 5. czerwca 1886
Miejsce urodzenia: Volkmarsen w okręgu Kassel, Niemcy

Rodzice:
Aaron Lichtenstein
Yettchen Lichtenstein

3 dzieci:

Arthur Lichtenstein
Data urodzenia 7. lutego 1920
Miejsce urodzenia; Volkmarsen w okręgu Kassel, Niemcy

Inge Lichtenstein
Data urodzenia 4. lutego 1930
Miejsce urodzenia; Volkmarsen w okręgu Kassel, Niemcy

Ilse Lichtenstein
Data urodzenia 24.lutego 1923
Miejsce urodzenia; Volkmarsen w okręgu Kassel, Niemcy

 

Rodzina Lichtensteinów mieszkała w Volkmarsen i było w niej 3 dzieci, Arthur, Ilse i najmłodsza córka Inge. Meinhard Lichtenstein był szanowanym krawcem i miał swój własny zakład w domu przy ulicy Obere Stadtmauer 33. Relacje między chrześcijanami a Żydami w Volkmarsen były przyjacielskie do 1933, kiedy wezwano do bojkotu sklepów żydowskich. Dzieci uczęszczały do szkoły powszechnej Volkmarsen przy Mönchepfuhl, raz na tydzień miały lekcję religii. Ich ojciec Meinhard czytał torę w synagodze i sam nauczał swoje dzieci na miejscu w sobotnie popołudnia.

 

W maju 1938 18-letni wówczas Arthur uciekł do Ameryki i zaczął tam nowe życie tworząc własny warsztat krawiecki. Od sierpnia 1941 Arthur służył w amerykańskiej armii stacjonującej nad północnym Pacyfikiem.

Podczas pogromu w listopadzie 1938 rodzina Lichtensteinów straciła swój majątek. Należące do nich mieszkanie zostało zupełnie zniszczone, a meble i okna rozbite. Meinhard Lichtenstein został aresztowany. Trzy dni trzymano go wraz z trzema innymi mężczyznami z okolicy w miejscowym więzieniu policyjnym a następnie 12. listopada wysłano do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, skąd wychudzony i wyczerpany wrócił po miesiącu, 8. grudnia.

Dom i warsztat krawiecki zostały zupełnie zniszczone i splądrowane podczas nocy pogromu. Pozbawiona dochodów rodzina żyła z oszczędności i z plonów z własnego ogrodu. Prowadzenie warsztatów rzemieślniczych było Żydom zabronione, dodatkowo musieli oni oddawać organom finansowym Rzeszy część majątku jako tak zwaną „żydowską opłatę majątkową”.

Rodzina musiała wraz z 13 innymi mieszkańcami przenieść się na teren żydowskiej szkoły. Mieszkanie wolno im było opuszczać tylko w godzinach rannych lub późnym wieczorem. Produkty żywnościowe były wydzielane na kartki, żydowscy obywatele nie dostawali mleka, mięsa ani jajek. Część nieżydowskich mieszkańców potajemnie przekazywała żywność Żydom ze szkoły.

3. stycznia 1939 rodzice wysłali swoje dwie córki transportem dziecięcym z Kassel do Holandii, gdzie po wielu przystankach trafiły do domu dziecka w Bergen aan Zee. Na uwagę zasługuje fakt, że nauczyciel Ilse, Paul Nowak nie omieszkał towarzyszyć swojej najlepszej uczennicy w drodze na dworzec, podobnie jak przyjaciółka Ilse Emmi. W domu dziecka dziewczynki miały lekcje, uczyły się niderlandzkiego i angielskiego. Utrzymywały ciągły kontakt listowny z rodzicami w Volkmarsen i z bratem oraz z babcią w USA. Arthur Lichtenstein próbował w tym czasie uzyskać dla swojej rodziny wizę na wyjazd do USA. Ilse napisała do brata w jednym z listów: „Gdyby tylko konsulat pracował szybciej, żebyśmy mogli już wyjechać, ta niepewność jest przerażająca. Zobaczcie, czy możecie coś zrobić, rodzice nie mogą już dłużej zostać w Niemczech. (…) Postarajcie się też proszę, abyśmy i my mogły wyjechać, nie chcemy już dłużej robić tutaj ludziom kłopotu”

Arthurowi udało się uzyskać wizę, ale tylko dla Ilse. 4. kwietnia 1940 dziewczyna opuściła Holandię na pokładzie statku Volendam, który podążał w kierunku USA. Zaraz potem przeprawy pasażerskie przez Atlantyk zostały wstrzymane z powodu wojny. 16. kwietnia Ilse przybyła do Nowego Jorku, znalazła tam pracę jako gospodyni domowa, a później pracowała w zakładzie przetwórstwa ryb. W 1955 wyszła za Meinharda Meyera, dawnego przyjaciela z przedszkola w Kassel, który w 1938 wyemigrował do Holandii a następnie do USA. Rodzice Meinharda Meyera Leo i Sofie Meyer oraz młodsza siostra Berta z powodu okupacji Holandii przez armię niemiecką, która rozpoczęła się w przeddzień ich planowanego wyjazdu do USA, nie mogli już uciec i zostali wysłani do policyjnego obozu przejściowego Westerbork. Stamtąd deportowano ich do Sobiboru 25. maja 1943 roku.

Inge została wysłana do żydowskiej rodziny zastępczej w pobliżu Rotterdamu we wrześniu 1939 roku. Zaledwie miesiąc po wyjeździe Ilse niemiecki Wehrmacht napadł na Holandię. Dla zastępczych rodziców Inge sytuacja po napaści na Holandię była zbyt niebezpieczna, zastępcza matka wysłała dziewczynkę pociągiem z powrotem do rodziców w Volkmarsen. Ponieważ uczęszczanie do szkół publicznych było żydowskim dzieciom zabronione, rodzice wysłali Inge do szkoły żydowskiej do Kassel, w związku z tym dziewczynka musiała codziennie dojeżdżać tam z Volkmarsen.

 Inge i jej rodzice zostali zabrani pod koniec maja 1942 roku do „punktu zbiorczego“ w sali gimnastycznej należącej do zabudowań szkolnych przy Schillerstrasse w Kassel. Tam ich zarejestrowano i przeszukano. Rodzina Lichtensteinów została deportowana do Sobiboru rankiem 1. czerwca 1942 pociągiem specjalnym „Da 57” razem z innymi Żydami z dzielnicy Gestapo w Kassel. Pociąg jechał przez Halle i Chemnitz, gdzie zapędzono do wagonów dodatkowe kilkaset osób. Oficjalnym miejscem przeznaczenia była Izbica, żydowski sztelt na terenie dystryktu lubelskiego, który służył nazistom jako getto tranzytowe. Pierwszym celem pociągu w dystrykcie lubelskim była bocznica kolejowa na tak zwanym Flugplatzu w Lublinie (część obozu koncentracyjnego w Lublinie w dzielnicy Majdan Tatarski), tam wybrano około 80 mężczyzn do pracy przymusowej. Następnie pociąg pojechał bezpośrednio do Sobiboru, dokąd dotarł 3 czerwca 1942 roku. Należy wyjść z założenia, że Käthe, Meinhard i Inge Lichtensteinowie z Volkmarsen zostali zamordowani bezpośrednio po przybyciu do obozu zagłady w Sobiborze.

Rodzina Lichtensteinów w dniu wyjazdu z Kassel napisała jeszcze telegram do dzieci w USA: „Kochane dzieci! Jesteśmy zdrowi. W urodziny babci jedziemy do P. Mamy nadzieję, że szczęśliwie spotkamy się znów. Bądźcie zdrowi. Pozdrowienia i całusy, tata, mama i Inge.”